قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند یکی از جذاب‌ترین مباحث آموزش ارز دیجیتال است. در دنیای رمزارزها قراردادهای هوشمند به برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های اجرا شده بر روی بستر بلاک چین گفته می‌شود. قرارداد هوشمند توسط مجموعه خاصی از قوانین، به عنوان یک توافق‌نامه دیجیتال بین افراد عمل می‌کند. قوانین آن‌ها از پیش تعیین شده هستند و توسط نودهای شبکه‌های بلاک چینی اجرا می‌شوند. ایده قراردادهای هوشمند توسط «نیک زابو» (Nick Szabo) در دهه 1990 ارائه شده است.

اگرچه بیت‌کوین سال‌ها است که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند اما محبوبیت قراردادهای هوشمند به خاطر بلاک چین اتیروم است. توجه داشته باشید که هر شبکه برای اجرای قراردادهای هوشمند می‌تواند روش مختص خود را داشته باشد. «ماشین مجازی اتریوم» (Ethereum Virtual Machine) که اصلی‌ترین قسمت بلاک چین آن است، به اجرای قراردادهای هوشمند اختصاص دارد.

قرارداد هوشمند امکان ایجاد پروتکل‌های بی‌نیاز از اعتماد را در بستر بلاک چین فراهم می‌کند. این به این معنی است که دو نفر بدون این‌که یکدیگر را بشناسند می‌توانند وارد معاهده و معامله شوند. در قرارداد هوشمند تا زمانی که تمام  شرایط ذکر شده در قرارداد برآورده نشود، قرارداد اجرایی نمی‌شود. ویژگی مثبت دیگر قراردادهای هوشمند این است که با استفاده از آن‌ها می‌توان بسیاری از واسطه‌ها را حذف و هزینه‌های عملیاتی را تا میزان قابل توجهی کاهش داد.

نحوه کار قرارداد هوشمند

قرارداد هوشمند به عنوان یک برنامه قطعی عمل می‌کند. به این معنی که با برآورده شدن شرایط خاصی، وظایف خاصی توسط شبکه انجام می‌شود. بنابراین قرارداد هوشمند مجموعه‌ای از شرط‌ها را شامل می‌شود. قراردادهای هوشمند برخلاف اسمی که دارند، قرارداد رسمی نیستند و از طرفی با توجه به اینکه فقط از قوانین پیروی می‌کنند، هوشمند نیز نیستند.

در شبکه اتریوم، قراردادهای هوشمند مسول اجرا و مدیریت عملیات بلاک چین حین تعامل کاربران (آدرس‌ها) با یکدیگر هستند. هر آدرسی که متعلق به قرارداد هوشمند نباشد حساب خارج از شبکه (Externally Owned Account | EOA) است. این آدرس‌ها توسط کاربران کنترل می‌شوند در حالی که آدرس‌های قرارداد هوشمند توسط کد کامپیوتری کنترل می‌شود.

اساسا، قراردادهای هوشمند اتریوم از یک کد قرارداد و دو کلید عمومی تشکیل شده است. کلید عمومی نخست توسط خالق قرارداد ایجاد شده و کلید دوم نشانگر خود قرارداد است. کلید عمومی دوم به عنوان یک شناسه دیجیتال و منحصر به فرد برای هر قرارداد عمل می‌کند. اجرای هر قرارداد هوشمند از طریق تراکنش بلاک چین انجام می‌شود. بنابراین برای فعال شدن قرارداد هوشمند باید درخواستی از طرف EOA به شبکه ارسال شده باشد.

مزایا و کاربردهای قرارداد هوشمند

قراردادهای هوشمند به عنوان کدهای برنامه‌نویسی قابلیت شخصی‌سازی بالایی دارند. این قراردادها را می‌توان به طرق مختلف طراحی و برای ارائه انواع خدمات استفاده کرد. شفافیت بالا و هزینه‌های عملیاتی کم، دو مزیت اصلی قراردادهای هوشمند هستند. این قراردادها به خصوص در شرایطی که نیاز به انتقال وجه بین دو یا چند نفر است بسیار مفید است. قراردادهای هوشمند می‌توانند برای انجام فعالیت‌های متنوع و گسترده‌ای استفاده شوند.

به عنوان مثال می‌توان به ساخت توکن‌های دارایی، سیستم‌های رای‌گیری، کیف پول‌های رمزنگاری شده، مبادلات مالی غیرمتمرکز، بازی‌ها و اپلیکیشن‌های موبایل اشاره کرد. همچنین قرارداد هوشمند در کنار دیگر پلتفرم‌های بلاک چینی می‌تواند در زمینه‌های بهداشت، امورخیریه، زنجیره تامین، حکمرانی و «امور مالی غیرمتمرکز» (Decentralized Finance | DeFi) استفاده شود.